Nghiện rượu, heroin hay ma túy đá gọi chung là bệnh lý nghiện nhưng phải điều trị theo những cách khác nhau. Phục hồi từ bất kỳ nghiện chất loại nào cũng khó khăn, nhưng với những người nghiện ma túy đá, khó khăn thách thức có thể gấp đôi.

Chương trình điều trị

Có thể điều trị nội trú hoặc ngoại trú bao gồm tư vấn, giải độc và phục hồi. Kết quả điều trị sẽ tốt hơn nếu thực hiện phù hợp với hoàn cảnh của bệnh nhân và thường phối hợp các phương pháp với nhau.

Người nghiện ma túy đá phải đối mặt với hậu quả suy giảm nhận thức và cảm xúc trầm uất trong giai đoạn mới ngưng sử dụng. Trí nhớ , khả năng tập trung và khả năng quyết định bị tổn thương nghiêm trọng, làm cho việc điều trị trở nên nhiều khó khăn hơn, đặc biệt là khó thực hiện các hướng dẫn và kế hoạch điều trị.

Phục hồi từ nghiện ma túy đá mất một thời gian dài, và một số tổn thương não có thể không hồi phục hoàn toàn được. Những cải thiện đáng kể có thể đạt được sau một hoặc hai năm, nhưng để giữ sạch với ma túy đá trong một hoặc hai năm là cả một cuộc đấu tranh quyết liệt với những cơn thèm nhớ ma túy đá cực kỳ mãnh liệt .

Khoảng 45 ngày kể từ sau lần sử dụng ma túy đá cuối cùng , người bệnh rơi vào trạng thái “mất khoái cảm” (anhedonia), tức là mất khả năng cảm nhận bất cứ niềm vui bình thường nào của cuộc sống. Nếu không có sự chuẩn bị tốt , tái sử dụng là điều rất dễ xảy ra.

Phải có những chương trình điều trị chuyên sâu cho những đối tượng nghiện ma túy đá, thường điều trị theo hình thức ngoại trú. Điều trị nên kéo dài ít nhất 3 tháng cho tới khoảng một năm hoặc lâu hơn.

Điều trị chủ yếu là liệu pháp hành vi nhận thức. Mục tiêu không chỉ là ngăn ngừa tái sử dụng , mà còn bao gồm các buổi tập huấn các kỹ năng làm thế nào để tránh sự cám dỗ và kiểm soát cảm giác thèm nhớ ma túy đá, đặc biệt cách đối phó khi gặp phải những tín hiệu gợi nhớ.

Điều trị bao gồm đào tạo kỹ năng sống trong chương trình Matrix. Chương trình điều trị sẽ giúp người nghiện ma túy đá có thể “đứng vững bằng chính đôi chân của mình”, với các lớp học nghề và cơ hội việc làm.

Điều trị nghiện ma túy đá nên bao gồm cả điều trị cả những bệnh liên quan do sử dụng ma túy đá kéo dài (chẳng hạn bệnh về răng hoặc thiếu dinh dưỡng), điều trị nội trú và chuyển các chuyên khoa khác nếu cần.

Một số phương pháp điều trị nghiện ma túy đá đã được chứng minh là có hiệu quả bao gồm:

  (1) Liệu pháp nhận thức hành vi (CBT) – Tập huấn cho người nghiện ma túy đá hiểu được tại sao họ sử dụng , những tình huống kích hoạt cảm giác thèm nhớ ma túy đá, làm thế nào để tránh cảm giác thèm nhớ và làm thế nào để đối phó với cơn thèm nhớ. CBT cung cấp kỹ thuật và chiến lược thực hành. CBT phải là một thành phần thiết yếu của một chương trình điều trị cai nghiện ma túy đá toàn diện.

  (2) Củng cố tích cực - trị liệu được áp dụng dự phòng để tăng cường phục để đáp ứng mục tiêu điều trị. Phần thưởng cho người nghiện ma túy đá mỗi khi đạt được một thành tích trong quá trình điều trị phục hồi, chẳng hạn như một bữa ăn nhà hàng hoặc vé xem phim. Thành tích có thể là kết quả test nước tiểu âm tính trong thời gian dài. Các phần thưởng tích cực nhỏ được hiển thị để giúp cải thiện lưu giữ, chữa bệnh; Điều này hết sức quan trọng vì KHÔNG có gì dự đoán kết quả tích cực đáng tin cậy hơn sự theo đuổi điều trị lâu dài.

  (3) Chương trình12 bước - Nghiên cứu gần đây của California ở người sử dụng ma túy đá cho thấy rằng tham dự cuộc họp 12 bước như Nacotic Anonymous (NA) đã có kết quả điều trị tốt hơn so với những người không tham dự.

  (4) Sự tham gia của gia đình - người nghiện ma túy đá theo đuổi điều trị có cơ hội tốt hơn so với những người bỏ điều trị. Nghiên cứu chứng minh rằng sự tham gia của gia đình trong quá trình điều trị kéo dài thời gian điều trị cho người nghiện. Các thành viên gia đình có thể có vai trò đặc biệt giá trị trong thời gian đầu của quá trình phục hồi, khi người nghiện bị suy giảm nhận thức và trạng thái trầm cảm làm cho người nghiện khó tuân thủ điều trị.

  (5) Tập huấn - nghiện ma túy đá được tập huấn những kiến thức về ma túy, hiểu được tác dụng của ma túy trên cơ thể và não bộ , đặc điểm của nghiện, tái phát và phục hồi và các tác động sinh lý và tâm thần của cai ma túy đá sẽ có nhiều khả năng ở lại tham gia vào điều trị hơn so với người nghiện không được tập huấn.

 (6) Thuốc: Hiện nay, chưa có thuốc đặc hiệu trong điều trị nghiện meth. Tiến bộ trong hóa dược điều trị nghiện ATS đang phát triển, thuốc được thử nghiệm phổ biến nhất là modafinil.

Thuốc điều trị loạn thần là an thần kinh và benzodiazepam (điều trị triệu chứng) đồng thời với điều trị triệu chứng cai (nếu có), quá liều (nếu có) và tích cực ngăn ngừa tái sử dụng.

 (7) Tầm quan trọng của việc bỏ rượu và cần sa: Nhiều người thường xuyên sử dụng cần sa và rượu đồng thời với ma túy đá. Trong một nghiên cứu 278 người tuổi từ 16 tuổi trở lên, sử dụng ma túy đá trung bình 13 năm trước khi đưa vào nghiên cứu, Rebecca McKetin, Tiến sĩ, Đại học Quốc gia Australia ở Canberra và CS phát hiện rằng tỷ lệ mắc triệu chứng loạn thần của các đối tượng cao hơn 5,3 lần trong suốt thời gian sử dụng ma túy đá so với thời kỳ kiêng khem, và tỷ lệ tăng gấp đôi hơn nữa khi sử dụng ma túy đá kết hợp thường xuyên với cần sa hoặc rượu. Như vậy, người nghiện ma túy đá trong thời gian phục hồi mà tiếp tục sử dụng rượu sẽ có nhiều khả năng tái phát hơn và điều quan trọng là người nghiện ma túy đá phải điều trị bất kỳ lạm dụng chất khác ngoài ma túy đá.

TS. BS. Trần thị Hồng Thu