Lưu ý: Các yêu cầu về pháp lý qui định việc cho phép tham gia điều trị duy trì bằng Methadone có thể khác nhau ở từng quốc gia và thay đổi theo thời gian. Hướng dẫn này nhằm cung cấp kiến thức cơ bản về lâm sàng điều trị duy trì bằng methadone. Nếu còn gì chưa rõ xin tham khảo chính sách pháp lý tại nơi sinh sống.

Chỉ định

Điều trị duy trì bằng Methadone được chỉ định cho bệnh nhân lệ thuộc CDTP (chất dạng thuốc phiện) và những người sử dụng CDTP thường xuyên kéo dài.

Chẩn đoán lệ thuộc CDTP dựa vào các dấu hiệu đặc trưng của lệ thuộc CDTP khi thăm khám lâm sàng, Các tiêu chí được định nghĩa trong cuốn Cẩm nang chẩn đoán và thống kê các rối loạn tâm thần, tái bản lần thứ IV (DSM-IV) rất hữu ích trong chẩn đoán lệ thuộc CDTP.

 Lệ thuộc CDTP là “Trạng thái không thích nghi với việc sử dụng chất gây nghiện dẫn  đến sự suy giảm nghiêm trọng về lâm sàng được thể hiện bằng có ít nhất 3 hoặc nhiều hơn các biểu hiện dưới đây tại bất cứ thời điểm nào trong cùng một khoảng thời gian 12 tháng gần đây”   

• Hội chứng cai biểu hiện bằng các dấu hiệu đặc trưng của hội chứng cai do CDTP hoặc phải sử dụng CDTP hoặc các chất dang tương tự để làm giảm hoặc mất đi hội chứng cai.
• Luôn sử dụng CDTP với số lượng lớn hơn hoặc với thời gian kéo dài hơn dự định.
• Luôn mong muốn hoặc cố gắng cắt giảm liều mà không thành công hoặc không kiểm soát được việc sử dụng CDTP.
• Phần lớn thời gian là dành cho các hoạt động thường xuyên cần thiết để có được CDTP, sử dụng CDTP, hoặc hồi phục khỏi các tác động của nó.
• Giảm hoặc từ bỏ các hoạt động quan trọng liên quan đến xã hội, nghề nghiệp hoặc các hoạt động vui chơi giải trí do sử dụng CDTP
• Vẫn tiếp tục sử dụng CDTP dẫu biết rằng CDTP là nguyên nhân gây ra và làm trầm trọng hơn sự xuất hiện thường xuyên và tái diễn các vấn đề về tinh thần và thể chất.

Lưu ý: Người bệnh được chẩn đoàn là lệ thuộc CDTP có thể có hoặc không có các dấu hiệu lâm sàng về lệ thuộc CDTP tại thời điểm đến thăm khám. Nếu bệnh nhân không có các dấu hiệu thực thể của lệ thuộc CDTP, việc điều trị duy trì bằng Methadone có thể không thích hợp.  Đối với những bệnh nhân tại thời điểm đến khám không có dấu hiệu của lệ thuộc CDTP, bác sỹ điều trị cần chỉ rõ cho bệnh nhân các lợi ích về sức khỏe và khả năng tham gia hoạt động xã hội của họ là lớn hơn so với những bất lợi của chương trình điều trị duy trì bằng methadone.

Bệnh nhân thường phải trên 18 tuổi. Bác sỹ điều trị cần hội chẩn với bác sỹ chuyên khoa khác trước khi điều trị cho bất cứ bệnh nhân nào dưới 18 tuổi. Tuy nhiên, việc điều trị duy trì bằng thuốc Methadone không chỉ nên dựa vào mỗi giới hạn về mức sàn của tuổi. Bệnh nhân cần phải cung cấp bằng chứng xác định danh tính – yêu cầu bắt buộc đối với điều trị bằng các thuốc trong danh mục 8 (Schedule 8 –S8).

Bệnh nhân phải có đủ khả năng để quyết định việc tự nguyện đồng ý tham gia điều trị bằng thuốc Methadone

Chống chỉ định

Một số nhóm bệnh nhân không thích hợp với điều trị với Methadone. Những bệnh nhân này bao gồm các bệnh nhân có tổn thương gan nặng, hoặc suy gan mất bù do Methadone có thể làm tăng quá trình tiến triển bệnh não do gan. Nhìn chung, đối với bệnh nhân dưới 18 tuổi, xem xét điều trị bằng liệu pháp khác sẽ tốt hơn điều trị với Methadone, tuy nhiên việc điều trị bằng Methadone không chỉ là vấn đề giới hạn về mức sàn của tuổi, bác sỹ điều trị cần kiểm tra các yêu cầu pháp lý về giới hạn của độ tuổi được điều trị Methadone. Khi bệnh nhân không thể đưa ra quyết định tự nguyện điều trị do các vấn đề bệnh lý tâm thần trậm trọng hoặc do chưa đến tuổi trưởng thành, bác sỹ điều trị cần tham khảo thêm ý kiến của bác sĩ khác và kiểm tra các yêu cầu pháp lý để có được sự đồng ý hợp pháp. Bệnh nhân quá nhạy cảm với Methadone hoặc các thành phần trong công thức không thích hợp với điều trị bằng Methadone.

Các chống chỉ định khác theo khuyến cáo của nhà sản xuất bao gồm suy hô hấp năng, hen cấp tính, ngộ độc rượu cấp tính, tổn thương đầu, tăng áp lực nội sọ, viêm loét đại tràng, co thắt đường mật, đường niệu, bệnh nhân đang được điều trị bằng IMAO hoặc trong thời gian 14 ngày sau khi ngừng sử dụng IMAO. Người ta khuyến cáo rằng cần hội chẩn với các bác sỹ chuyên khoa trong các trường hợp này.

Thận trọng

Thận trọng khi đánh giá bệnh nhân trong các tình huống lâm sàng sau để xác định bệnh nhân có thích hợp và an toàn với điều trị bằng Methadone hay không. Người bênh có các bệnh thực thể kèm theo cũng như có các vấn đề về tâm lý cùng với việc sử dụng các ma túy khác làm tăng việc khó kiểm soát bệnh nhân điều trị duy trì bằng Methadone và có thể tăng nguy cơ gây quá liều hoặc tử vong. Bác sỹ điều trị nên tham khảo ý kiến và hỗ trợ của các bác sĩ chuyên khoa trong các trường hợp này.

Tất cả các điều trị thay thế CDTP cần thận trọng ở nhóm cá thể sử dụng các thuốc khác, đặc biệt những thuốc an thần gây ngủ như  rượu, Benzodiazepine và các thuốc chống trầm cảm khác với liều vượt quá giới hạn liều chỉ định điều trị thông thường. Cần lưu ý đặc biệt khi đánh giá mức độ lệ thuộc các CDTP, đồng lệ thuộc với các CGN khác và nguy cơ quá liều.

Do xuất hiện các vấn đề đáng kể khi theo dõi người bệnh đồng lệ thuộc rượu, cần xem xét các liệu pháp điều trị đồng thời với Disulfram hoặc Acamprosate. Nếu có sử dụng Disulfram hoặc Acamprosate, xem xét sử dụng Methadone loại chế phẩm không có rượu để làm giảm nguy cơ phản ứng.

Sau giai đoạn điều trị với Naltrexone, sau khi mãn hạn tù, hoặc sau khi tham gia Chương trình cai CDTP, chúng ta có thể dự đoán bệnh nhân giảm độ dung nạp với CDTP, điều này làm tăng đáng kể nguy cơ quá liều nếu bệnh nhân sử dụng lại CDTP. Cần thận trọng khi kê toa Methadone nếu xác định có tiền sử làm giảm độ dung nạp trong thời gian gần đây.

Bệnh nhân bị giảm chức năng tâm thần, do đó làm giảm khả năng quyết định tự nguyện tham gia điều trị, ví dụ như do các rối loạn tâm thần như loạn thần cấp tính, suy giảm nhận thức, rối loạn trầm trọng khả năng điều chỉnh. Những bệnh nhân này cần phải được điều trị tình trạng rối loạn tâm thần trước, từ đó mới có được sự tự nguyện tâm gia điều trị của họ trước khi bệnh nhân bắt đầu điều trị duy trì bằng Methadone. Trước khi điều trị Methadone, hầu hết bệnh nhân có biểu hiện trầm cảm ở các mức độ khác nhau và đa số bệnh nhân vấn đề trầm cảm được giải quyết sau một thời gian điều trị  mà không cần phải điều trị thuốc chống trầm cảm trước khi điều trị Methadone. Đối với những bệnh nhân có nguy cơ tự tử ở mức trung bình hoặc nặng, không nên bắt đầu điều trị bằng Methadone mà không yêu cầu người bệnh đến uống thuốc hàng ngày (vì ở Úc, người ta có thể đến cửa hàng dược nhận methadone mà không cần đến Phòng khám) và cần tham khảo ý kiến của bác sỹ chuyên khoa.

Có một tỷ lệ đáng kể bệnh nhân tử vong có liên quan đến sử dụng Methadone đó là những bệnh nhân có tình trạng sức khỏe yếu hoặc mắc các bệnh khác đặc biệt là viêm gan, nhiễm HIV hoặc các bệnh nhiễm trùng khác góp phần dẫn đến tử vong. Điều này nhấn mạnh đến tầm quan trọng của việc cân nhắc các vấn đề sức khỏe đi kèm.

Chuyển bệnh nhân có hội chứng đau mạn tính đến các bác sỹ chuyên khoa để đánh giá trước khi điều trị bằng Methadone. Lưu ý các bệnh nhân có chấn thương ở đầu, tăng áp lực nội sọ mặc dù thông thường chúng ta chỉ gặp những bệnh nhân này ở khoa hồi sức cấp cứu. Đã có những báo cáo về việc làm nặng thêm tình trạng tăng huyết áp ở bệnh nhân có u tuyến thượng thận (pheochromocytoma) có sử dụng heroin. Đối với bệnh nhân có bệnh hen suyễn hoặc các bệnh lý hô hấp khác, liều điều trị thông thường của CDTP cũng có thể làm giảm nhịp thở, gây tăng tình trạng kém thông khí. Thận trọng sử dụng Methadone ở bệnh nhân cường giáp, suy giảm chức năng tuyến thượng thận, giảm chức năng tuyến yên, phì đại tuyến tiền liệt, hẹp niệu đạo, choáng/sốc , và tiểu đường. Bệnh nhân không tuân thủ tốt điêu trị các bệnh đồng diễn (như hen suyễn, tiểu đường) cũng là những bệnh nhân khó trong điều trị duy trì bằng Methadone.

(Nguồn: FHI Vietnam)

Bệnh viện Tâm thần ban ngày Mai Hương sẽ tiếp thêm sức mạnh cho những người nghiện CÓ QUYẾT TÂM cai. Gọi ngay 043. 6275762 để tìm ra giải pháp tốt nhất cho vấn đề của bạn!