Nghiện các chất dạng thuốc phiện (nghiện opiats) là loại hình nghiện chất phổ biến nhất và lâu đời nhất trên thế giới. Nghiện các chất dạng thuốc phiện là một bệnh lý phức tạp do nhiều nguyên nhân kết hợp gây ra. Điều trị nghiện các chất dạng thuốc  phiện là một việc khó khăn đòi hỏi thời gian điều trị lâu dài, người thầy thuốc phải biết sử dụng linh hoạt, kết hợp nhiều liệu pháp trong quá trình điều trị. Điều trị nghiện rất khó nhưng không phải là không làm được. Có thể nói hiệu quả điều trị nghiện opiats từ trước đến nay còn thấp một phần vì chúng ta điều trị chưa đúng, chưa hết liệu trình, còn có sự nhầm lẫn giữa việc điều trị cắt cơn và điều trị cai nghiện thực sự.

Một liệu trình điều trị cai nghiện các chất dạng thuốc phiện thực sự gồm các giai đoạn: điều trị hỗ trợ cắt cơn nghiện (điều trị hội chứng cai opiats) và điều trị duy trì chống tái nghiện. Ngoài ra còn có việc điều trị duy trì giảm hại đối với những người nghiện không có khả năng từ bỏ opiats, những người nghiện nhiễm HIV giai đoạn cuối, bị ung thư giai đoạn cuối…

Trong loạt bài tới đây chúng tôi sẽ giới thiệu một số phương pháp điều tri nghiện opiats để mọi người cùng tham khảo.

I. Điều trị hỗ trợ cắt cơn cai nghiện opiats 

Thực chất đây là giai đoạn điều trị trạng thái phụ thuộc của cơ thể đối với opiats, điều trị những triệu chứng khó chịu của hội chứng cai opiats, cũng còn gọi là điều trị giải độc opiats. Có thể nói việc điều trị cắt cơn nghiện opiats là không khó vì bằng cơ chế tự  điều chỉnh chỉ trong khoảng từ 7- 10 ngày là người nghiện tự vượt qua hội chứng cai. Tuy nhiên việc điều trị này vẫn rất cần thiết vì đây là bước khởi đầu để người nghiện có thể thực hiện tiếp các bước điều trị duy trì chống tái nghiện về sau. Mặt khác  hội chứng cai opiats với những triệu chứng rất khó chịu thường diễn ra cấp tính không phải ai cũng có đủ quyết tâm, nghị lực để vượt qua. Do vậy việc nghiên cứu tìm kiếm các phương pháp, các thuốc điều trị hỗ trợ cắt cơn cai nghiện opiats vẫn luôn là việc được nhiều người quan tâm.

Người ta đã sử dụng nhiều phương pháp khác nhau để điều trị hỗ trợ cắt cơn cai nghiện opiats, mỗi phương  pháp  đều có những ưu, nhược điểm và đối tượng  áp dụng  khác  nhau  người thầy thuốc cần phải biết  linh hoạt trong việc lựa chọn phương pháp phù hợp cho từng đối tượng  người nghiện cụ thể, không  thể  áp  dụng  một  phương  pháp, một bài thuốc hay một phác đồ cho tất cả các người nghiện opiats.

1.1. Các phương pháp không dùng thuốc

    + Phương pháp cắt ngang:  Còn gọi là cai khô (Việt Nam gọi là cai bo) được áp dụng tại Mỹ vào năm 1983. Bằng cách cô lập bệnh nhân, không cho tiếp xúc với môi trường bên ngoài, ngừng hoàn toàn việc sử dụng ma tuý mặc cho bệnh nhân lên cơn vật vã, kêu la. Cơn nghiện sẽ nguôi dần sau 6- 7 ngày và những di chứng còn kéo dài vài tháng. Phương pháp này không tốn kém, nhưng có nhược điểm làm cho người bệnh vật vã đau khổ, một số người không chịu nổi do cắt thuốc đột ngột. Nếu bị nghiện trở lại mà phải vào cai lại, đa số bệnh nhân không chấp nhận phương pháp này. Tuy nhiên, hiện nay phương pháp  này vẫn có thể áp dụng cho những người nghiện nhẹ, mới mắc và có quyết tâm. Trong một số trường hợp nghiện quá nặng, cơ thể đã quá suy kiệt người bệnh không còn sức để mà lên cơn vật vã, đồng thời  việc sử dụng các thuốc cắt cơn thậm chí có thể làm nguy hiểm cho người bệnh thì cũng có thể cân nhắc tới việc sử dụng phương pháp này.

   +Phương pháp choáng điện: Còn gọi là phương pháp sốc điện, người ta dùng dòng điện gây một cơn co giật động kinh nhân tạo để lấn át và làm mất cơn vật vã ở người nghiện. Người nghiện quên chất ma tuý và có cảm giác sợ hãi khi thực hiện chúng, phương pháp này có ưu điểm: đơn giản, rẻ tiền, cắt cơn nhanh. Nhưng có nhược điểm thô bạo, không được bệnh nhân chấp nhận, hiện nay người ta không dùng.

  + Dùng liệu pháp tâm lý: có thể dùng liệu pháp tâm lý đơn thuần hay liệu pháp tâm lý kết hợp với thuốc hướng thần. Phương pháp này có ưu điểm là chỉ bằng liệu pháp  tâm lý ít tốn kém, nhưng đòi hỏi phải có bác sĩ chuyên khoa tâm thần nắm vững kỹ năng điều trị tâm lý (thuyết phục, ám thị...) vì vậy khó thực hiện ở các tuyến cơ sở và cũng chỉ giải quyết được những trường hợp nghiện nhẹ.

  + Phương pháp phẫu thuật thùy trán: Người ta tiến hành phẫu thuật nhằm phá hủy một số điểm ở thùy trán của não có quan hệ đến sự thèm muốn ma túy làm cho người nghiện không còn cảm thấy cần chất ma túy nữa. Phương pháp này có ưu điểm là không những cắt được cơn mà còn cai được nghiện, nhưng cũng có một số hạn chế có thể để lại những di chứng do sự can thiệp phẫu thuật gây ra như động kinh, mất nhận thức….

TS. Nguyễn Mạnh Hùng

Bệnh viện Tâm thần ban ngày Mai Hương sẽ tiếp thêm sức mạnh cho những người nghiện CÓ QUYẾT TÂM cai. Gọi ngay 043. 6275762 để tìm ra giải pháp tốt nhất cho vấn đề của bạn!